سوربیتول ماده‌ای شیمیایی است که به صورت طبیعی در بدن انسان متابولیزه می‌شود. امروزه این ماده به صورت پودر و مایع در بازار عرضه شده و مورد استفاده قرار می‌گیرد. کاربرد اصلی سوربیتول به عنوان شیرین کننده کم کالری بوده و به جای قند و شکر مورد استفاده قرار می‌گیرد. البته سوربیتول استفاده‌های دیگری هم دارد که در ادامه به آن‌ها خواهیم پرداخت. در این مقاله قصد داریم به معرفی این ماده، انواع آن، کاربردها و مزایای استفاده از آن پرداخته و به صورت کامل آن را مورد بررسی قرار دهیم.
سوربیتول چیست؟
سوربیتول (Sorbitol) یا همان گلوسیتول، نوعی کربوهیدرات به نام پلیول یا الکل قند است. فرمول شیمیایی سوربیتول C6H14O6 است. این ماده نام یک الکل قندی است که در بدن انسان به آرامی متابولیزه می‌شود. این ماده از احیای گلوکز و از جانشینی گروه هیدروکسیل به جای گروه آلدهید به دست می‌آید. این ماده به طور طبیعی در میوه‌هایی مانند آلو سیاه، توت، گلابی، سیب و هلو وجود دارد. این ماده به صورت تجاری تولید شده و ایمنی آن توسط وزارت بهداشت جهانی تایید شده است. انحلال پذیری این ماده در آب زیاد و انحلال پذیری آن در اتانول کم است.
در ساختار این ماده هیچگونه گروه کربونیلی وجود ندارد و بیش از یک گروه هیدروکسیل در آن مشاهده می‌شود. به همین دلیل سوربیتول را در خانواده پلی ال‌ها تقسیم‌بندی می‌کنند. جرم مولکولی این ماده 182.17 g/mol، دانسیته آن 1.49 g/cm3 و نقطه جوش آن 296 درجه سانتی گراد است. از این ماده با نام‌های دیگری مانند گلوسیتول، الکل قندی، سوربیلاکس و پلی اُل نیز یاد می‌شود. این ماده دارای حدود 60 درصد قند و کمتر از 30 درصد کالری نسبت به شکر است و همین امر باعث می‌شود تا در برخی از محصولات جایگزین بسیار مناسبی برای شکر باشد.
انواع سوربیتول
این ماده در انواع مختلفی در بازار عرضه شده و دارای قیمت‌های متفاوتی است. برخی از انواع این ماده عبارت‌اند از:
- سوربیتول مایع
- سوربیتول پودری
مزایای سوربیتول
این ماده یک شیرین کننده بسیار کم کالری است و همین دلیل باعث شده تا به عنوان جایگزینی برای قند، مورد استفاده قرار بگیرد. سوربیتول به صورت پودری کریستالی و سفید رنگ است که به وسیله تبلور یک شربت سوربیتول بسیار تصفیه شده به دست می‌آید. این ماده به عنوان یک شیرین کننده کم کالری و بدون قند است و علاوه بر کالری کم به عنوان یک شیرین کننده بسیار مغذی شناخته شده و انرژی رژیم غذایی را تامین می‌کند. این ماده دارای قدرت شیرین سازی خیلی خوب، حلالیت بالا و پایداری مناسب است و همین امر باعث می‌شود تا در تولید بسیاری از مواد غذایی مورد استفاده قرار بگیرد. مصرف متوسط این ماده در بدن به صورت کامل جذب شده و متابولیزه می‌شود. سوربیتول در سلول‌های کبدی متابولیزه شده و در نهایت به گلوکز و گلیکوژن تبدیل می‌شود.
کاربردهای سوربیتول
سوربیتول کاربردهای بسیار گسترده و زیادی دارد. در ادامه به بررسی برخی از این کاربردها خواهیم پرداخت:
کاربرد در صنایع غذایی
از سوربیتول به عنوان ماده شیرین کننده یا به صورت کلی طعم دهنده ، بافت ساز، نگهدارنده رطوبت، بهبود دهنده و عامل کلوخه نشدن در صنایع غذایی استفاده می‌شود. همچنین این ماده به عنوان جایگزینی برای شکر در برخی از غذاها مورد استفاده قرار می‌گیرد. برخی از غذاهای کم کالری، غذاهای بدون قند، یا برخی از آدامس‌ها از جمله محصولاتی هستند که در آن‌ها از این ماده استفاده می‌شود.
در برخی از موارد بر روی بعضی از مواد غذایی کلمه «بدون شکر» و یا «دیابتی» نوشته می‌شود، در این گونه موارد ممکن است در این مواد از سوربیتول استفاده شده باشد. موادی همچون آب نبات بدون قند، شکلات‌های دیابتی، بستنی‌های بدون قند، آدامس و یا قهوه بدون قند و یا سایر محصولات مشابه، از جمله موادی هستند که در آن‌ها از این ماده استفاده می‌شود. به طور معمول بر روی این محصولات کلمات، سوبیتول، ایزومالت و یا مالتیتول را مشاهده خواهید کرد. این کلمات نشان دهنده این است که در این محصولات از این ماده استفاده شده و یا مواد مشابهی وجود دارد که می‌تواند سوربیتول آزاد کند.
کاربرد برای لاغری و دیابت
سوربیتوال ماده‌ای است که شیرینی آن 60 درصد ساکارز و کالری آن یک سوم ساکارز است. همین امر باعث شده تا گزینه‌ای بسیار ایده آل و مناسب برای تامین قند افراد چاق باشد. همچنین استفاده از این ماده سطح گلوگز خون را کاهش داده و از این نظر برای افراد دیابتی بسیار مناسب است.
کاربرد در داروسازی
یکی دیگر از موارد کاربرد سوربیتول، استفاده از آن در صنعت داروسازی است. برای شیرین کردن برخی از شربت‌های دارویی مانند شربت سرفه از سوربیتول استفاده می‌شود.
کاربرد برای بهبود یبوست
این ماده با رساندن آب به روده‌ها، تاثیر بسیار زیادی در بهبود یبوست خواهد داشت. از این ماده به عنوان ملین مورد استفاده قرار می‌گیرد. البته در نظر داشته باشید که مصرف ملین‌ها در فرد وابستگی ایجاد می‌کند و برای مصرف این نوع ملین‌ها بهتر است ابتدا با پزشک مشورت داشته باشید.
کاربرد برای سلامت دهان و دندان
استفاده از سوربیتول منجر به ایجاد حفره و سوراخ در دهان نخواهد شد و همین امر باعث می‌شود تا از این ماده به عنوان شیرین کننده‌های مصنوعی در انواع آدامس‌های بدون قند استفاده کنند. همچنین از این ماده در محصولاتی بهداشتی مانند خمیر دندان نیز استفاده می‌شود.
کاربرد برای پوست
سوربیتول به عنوان مرطوب کننده، در انواع فرمولاسیون‌های محصولات مراقبت پوستی مورد استفاده قرار می‌گیرد. استفاده از این محصول به عنوان غلیظ کننده در لوازم آرایشی و مرطوب کننده بسیار گسترش پیدا کرده است. سوربیتول کمک می‌کند تا مواد آرایشی در سراسر پوست پخش شده و در آن نفوذ پیدا کنند. جذب رطوبت هوا و حفظ آن باعث شده تا سوربیتول به عنوان یک ماده بسیار موثر و عالی برای پوست‌های کم آب، ترک خورده و خشک باشد. سوربیتول با حفظ رطوبت پوست، باعث شادابی و جوانی آن شده و با از بین بردن باکتری‌های مضر پوست، از ایجاد آکنه و التهاب بر روی پوست جلوگیری می‌کند.
همچنین این ماده را می‌توان به عنوان ماده‌ای برای جلوگیری از پیری پوست، مفید دانست. همان طور که می‌دانید با افزایش سن، پوست رفته رفته توانایی حفظ آب خود را از دست می‌دهد و همین امر باعث می‌شود تا مقدار قابل توجهی از آب پوست کاهش پیدا کرده و در نهایت دچار چین و چروک شود. سوربیتول با حفظ رطوبت پوست از چین و چروک آن جلوگیری کرده ورطوبت پوست را حفظ می‌کند. از دیگر موارد استفاده از این ماده، می‌توان به استفاده از آن در لوازم آرایشی به عنوان یک عامل غلیظ کننده نام برد. استفاده از این ماده کمک می‌کند تا محصول به صورت یکنواخت و در سراسر پوست پخش شود.
سوربیتول؛ ماده ای پرمصرف و بسیار کاربردی
همان طور که گفته شد سوربیتول یک نوع الکل قندی است که در بدن انسان به آهستگی و به آرامی متابولیزه می‌شود. این ترکیب در بدن با از دست دادن گلوکز و از تغییر گروه آلدهیدی خود و تبدیل آن به یک گروه هیدروکسیل، به دست می‌آید. از این ماده به صورت پودر و به عنوان ملین استفاده می‌شود. همچنین این ماده در صنایع غذایی، رژیم‌های لاغری، کاهش مشکلات دهان و دندان، بهبود یبوست، کاهش قند خون، سلامت پوست، پزشکی و رژیم غذایی افراد دیابتی نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد. اگر دوست دارید درباره رنگ خوراکی هم در کنار این طعم دهنده اطلاعات بیشتری کسب کنید پیشنهاد می‌کنیم مقاله رنگ خوراکی را مطالعه کنید. در پایان امیدواریم این مقاله برای شما مفید بوده باشد. خوشحال می‌شویم اگر نظرات و پیشنهادات خود را با ما در پایان همین پست به اشتراک بگذارید.